Dữ liệu cá nhân: có nên được xem là hàng hóa không?

Abstract

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã đem đến cho con người vô vàn công nghệ mới. Công nghệ kỹ thuật số được tập trung phát triển và đã trải qua những bước tiến vượt bậc lên một cấp độ hoàn toàn mới với sự trợ giúp của kết nối thông qua Internet vạn vật (Internet of Things - IoT), truy cập dữ liệu thời gian thực và giới thiệu các hệ thống vật lý không gian mạng. Tại Việt Nam, tuy có phần chậm trễ, nhưng quá trình này đang diễn ra mạnh mẽ và đặt ra một nhu cầu nhìn nhận dữ liệu số như một loại tài sản, nhằm tạo ra hành lang pháp lý giúp các chủ thể sử dụng dữ liệu một cách phù hợp, trong đó dữ liệu cá nhân cũng không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên, sự “ra đời” của Nghị định 13/2023/NĐ-CP đã thể hiện tương đối rõ quan điểm của nhà làm luật rằng, dữ liệu cá nhân đang được nhìn nhận như là đối tượng của quyền nhân thân, tức gắn liền với mỗi cá nhân và không thể chuyển giao cho người khác. Trong bài nghiên cứu này, nhóm tác giả sẽ phân tích học thuyết pháp lý về tài sản, đưa ra một góc nhìn khác về dữ liệu cá nhân, nêu ra những luận điểm chứng minh dữ liệu cá nhân nên được nhìn nhận như là một tài sản đích thực, thêm vào đó chỉ ra sự hiện hữu của thị trường dữ liệu cũng như các giao dịch mua, bán dữ liệu cá nhân, phân tích chúng dưới góc độ thương mại để trả lời cho câu hỏi: “Dữ liệu cá nhân có nên được xem là hàng hóa không?” Từ đó nêu ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật, tạo điều kiện cho các chủ thể dữ liệu dụng ích tối đa giá trị mà dữ liệu cá nhân đem lại.