Ứng dụng lục giác gian lận trong nhận diện gian lận báo cáo tài chính bằng chứng thực nghiệm tại các công ty niêm yết trên sàn giao dịch Tp. Hồ Chí Minh

Abstract

Với tốc độ phát triển kinh tế mạnh mẽ, cùng với sự chuyển đổi trong chuẩn mực kế toán tại Việt Nam từ VAS sang IFRS được áp dụng vào năm 2025 do Bộ Tài Chính ban hành (Quyết định 345/QĐ-BTC) cho thấy việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến gian lận đến BCTC là quan trọng. Bởi Việt Nam cần một nguồn vốn FDI dồi dào để đẩy nhanh tốc độ phát triển hơn nữa nhưng các nhà đầu tư nước ngoài còn lo ngại về tình trạng gian lận BCTC và không có độ tin cậy cao để đưa ra quyết định đầu tư. Nghiên cứu này nhằm mục đích thiết lập nên mô hình dự báo gian lận dự trên lý thuyết lục giác gian lận. Nhóm tác giả tiến hành thu thập và phân tích báo cáo thường niên của các công ty niêm yết trên sàn Hose từ năm 2018 đến năm 2021. Phân tích dữ liệu bằng phương pháp phân tích hồi quy logistic và các phân tích tương quan để kiểm tra giả thuyết nghiên cứu và ý nghĩa thống kê của các biến trong mô hình. Kết quả cho thấy cơ hội (giám sát hiệu quả), năng lực (thay đổi thành viên BLD), kiêu ngạo (hình ảnh của CEO trên báo cáo thường niên) và thông đồng (doanh nghiệp nhà nước) ảnh hưởng đến việc gian lận BCTC. Trong khi đó, kết quả cho thấy áp lực và hợp lí hóa hành vi gian lận không ảnh hưởng đến viêc gian lận BCTC.