Các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện kế toán quản trị môi trường tại các doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam nghiên cứu cho các tỉnh thành khu vực phía Nam

Abstract

Mục tiêu chính của luận án này là xác định các nhân tố ảnh hưởng (trực tiếp và gián tiếp) đến thực hiện kế toán quản trị môi trường (KTQTMT) và đo lường mức độ ảnh hưởng (trực tiếp và gián tiếp) của các nhân tố đến thực hiện KTQTMT tại các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) ở các tỉnh thành khu vực phía Nam. Để đạt được mục tiêu này, luận án này áp dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, nghiên cứu định tính bắt đầu với việc phỏng vấn 8 chuyên gia; sau đó nghiên cứu định lượng thực hiện thông qua khảo sát 323 DNSX ở các tỉnh thành khu vực phía Nam, với sự hỗ trợ của phần mềm phân tích dữ liệu SPSS 20 và AMOS 20. Giai đoạn nghiên cứu định tính giúp tác giả xây dựng một danh sách các giải thích tiềm năng về các ành hưởng (trực tiếp và gián tiếp) đến thực hiện KTQTMT, đồng thời giúp hoàn thiện thang đo thực hiện KTQTMT, thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện KTQTMT tại các DNSX ở các tỉnh thành khu vực phía Nam. Mục đích của giai đoạn nghiên cứu định lượng là để phân tích việc thực hiện KTQTMT tại các DNSX và xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến thực hiện KTQTMT tại các DNSX ở các tỉnh thành khu vực phía Nam. Kết quả phân tích dữ liệu khảo sát giúp đo lường mức độ ảnh hưởng (cả trực tiếp và gián tiếp) của các nhân tố đến thực hiện KTQTMT tại các DNSX ở các tỉnh thành khu vực phía Nam. Các kết quả thu được từ một mẫu gồm 323 DNSX đã chỉ ra rằng việc thực hiện KTQTMT chỉ ở mức trung bình (2,95 trên thang đo likert 5 điểm) và chủ yếu tập trung vào việc xác định chi phí liên quan đến môi trường (trung bình 3,59). Việc xử lý, phân tích thông tin và thực hiện các báo cáo về môi trường chỉ dừng ở mức thấp dưới trung trình. Biến quan sát “Phân tích HQHĐ MT” có trung bình thấp nhất, đạt 2,19 trên thang đo likert 5 điểm. Kết quả hồi quy và kiểm định các giả thuyết cho thấy, cả 6 nhân tố đều ảnh hưởng đến thực hiện KTQTMT một cách có nghĩa thống kê. Trong đó, ảnh hưởng mạnh nhất thuộc về nhân tố CLMT (βchuẩn hóa = 0,385), kế đó lần lượt là ảnh hưởng của các nhân tố Môi trường kinh doanh, Áp lực quy chuẩn, NVTC, Áp lực mô phỏng. Ảnh hưởng yếu nhất thuộc về ALCE (βchuẩn hóa =0,130). Ngoại trừ nhân tố sự phức tạp của nhiệm vụ (NVTC) có ảnh hưởng ngược chiều đến thực hiện KTQTMT, các nhân tố còn lại đều có ảnh hưởng cùng chiều đến thực hiện KTQTMT. Ngoài các ảnh hưởng trực tiếp, các giả thuyết về ảnh hưởng gián tiếp đến thực hiện KTQTMT cũng đã được kiểm định và được chấp nhận với mức ý nghĩa thống kê 1%. Cụ thể nhân tố MTKD còn có ảnh hưởng gián tiếp đến thực hiện KTQTMT thông qua vai trò trung gian của CLMT và vai trò trung gian của ALMP. Nhân tố ALCE có ảnh hưởng gián tiếp đến thực hiện KTQTMT thông qua vai trò trung gian của Áp lực quy chuẩn. Và Áp lực quy chuẩn cũng có ảnh hưởng gián tiếp đến thực hiện KTQTMT thông qua vai trò trung gian của Áp lực mô phỏng. Các kết quả này cho thấy lý thuyết ngẫu nhiên và lý thuyết thể chế đã rất hữu ích trong việc giải thích việc thực hiện KTQTMT tại các DNSX.