Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng lợi nhuận của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Abstract

Trong nghiên cứu này, tác giả sử dụng các kỹ thuật ước lượng cho dữ liệu bảng bao gồm: mô hình hồi quy gộp, mô hình tác động cố định, mô hình tác động ngẫu nhiên để nhận diện các nhân tố tác động đến chất lượng lợi nhuận của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Kết quả cho thấy các yếu tố được đưa vào nghiên cứu đều thể hiện tác động có ý nghĩa về mặt thống kê đến ít nhất một khía cạnh trong tất cả bốn khía cạnh của chất lượng lợi nhuận gồm: tính bền vững của lợi nhuận, khả năng dự báo của lợi nhuận, tính biến động của lợi nhuận và cuối cùng là khả năng cho thấy lợi nhuận của doanh nghiệp bị can thiệp trên báo cáo tài chính. Các phương pháp ước lượng cho dữ liệu bảng tĩnh (Static Panel Data Techniques) được sử dụng tương ứng với các giả định khác nhau về mặt kinh tế lượng. Mô hình hồi quy gộp không xem xét các đặc điểm riêng của các đối tượng (characteristics). Mặt khác, mô hình tác động cố định lại xem xét đến các đặc điểm riêng này nhưng với giả định rằng các đặc điểm riêng phải cố định. Mô hình tác động ngẫu nhiên lại giả định các đặc điểm riêng là ngẫu nhiên. Mặc dù giả định đối với mỗi kỹ thuật ước lượng khác nhau nhưng các kết quả ước lượng thể hiện tính ổn định và bền vững khi dấu của các hệ số tác động có ý nghĩa thống kê không đổi khi tác giả các kỹ thuật ước lượng khác nhau cho thấy mức độ tin cậy của kết quả nghiên cứu có thể trả lời câu hỏi nghiên cứu đặt ra. Kết quả nghiên cứu cho thấy trung bình chất lượng lợi nhuận bền vững hơn đối với các công ty được kiểm toán và các thông tin trên báo cáo tài chính cũng ít có dấu hiệu bị can thiệp hơn các công ty không được kiểm toán. Mặt khác, quy mô của doanh nghiệp thể hiện tác động không tốt đến tính bền vững và sự ổn định trong chất lượng lợi nhuận của doanh nghiệp. Ngoài ra, việc sử dụng nợ còn được tìm thấy làm giảm khả năng dự báo lợi nhuận của doanh nghiệp. Hơn nữa, số năm doanh nghiệp có lợi nhuận âm có tác động tiêu cực đến sự bền vững của lợi nhuận nhưng lại là dấu hiệu tích cực cho thất doanh nghiệp ít có dấu hiệu cho thấy báo cáo tài chính bị can thiệp.